350 m do najbliższego APM. Jakie zmieniają się europejskie sieci dostaw poza domem?

W 2023 r. szybki rozwój branży KEP po pandemii COVID-19, napędzany poprzez rosnącą popularność handlu elektronicznego, został nieco spowolniony ze względu na inflację w strefie euro na poziomie 3,4% rok do roku i ogólną niepewność wynikającą z trwającej wojny w Ukrainie. Rok 2024 pokazał jednak, że sytuacja ustabilizowała się i wracał zdrowy i długo oczekiwany wzrost. Inflacja w strefie euro spadła do 2,7% rok do roku i zanotowano 6,7-proc. wzrost wolumenu przesyłek w porównaniu z ok. 3,5% rok wcześniej. W efekcie szacuje się, że w 2024 r. w Europie obsłużono blisko 21,5 mld przesyłek. Zgodnie z dostępnymi analizami rynkowymi w nadchodzących latach wzrost wolumenu w strefie euro powinien utrzymać się powyżej 5%, ale niedawne zawirowania w obszarze amerykańskich ceł i barier handlowych z Europą mogą mieć wpływ na te prognozy.

W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy znaczące zmiany w sektorze KEP dotyczące rodzaju przesyłek, w szczególności między B2C (business to consumer) i B2B (business to business), a także dostaw ostatniej mili, w tym P2P (punkt do punktu) i D2D (od drzwi do drzwi). Jednakże najszybciej rosnącym wolumenem jest C2C (consumer to konsumenta). KPMG prognozuje, że rynek odsprzedaży odzieży w całej Europie wzrośnie z 15,9 mld euro w 2024 r. do 26 mld euro do 2030 r. Odzwierciedla to średnią roczną stopy wzrostu na poziomie 8,5%.

Sektor KEP reprezentowany jest przez różnych przewoźników, począwszy od operatorów pocztowych, krajowe i międzynarodowe firmy kurierskie, które coraz częściej współpracują z niezależnymi operatorami sieci punktów PUDO oraz automatów paczkowych. Pojawiło się wielu nowych graczy oferujących dostęp do punktów OOH, stali się oni istotnym elementem zmiany, którą obserwujemy, czyli coraz większej liczby otwartych sieci punktów OOH. Trend ten jest kluczowy dla każdego optymalnego operacyjnie i kosztowo modelu dostaw B2C oraz C2C.

Handel elektroniczny w Europie stale się rozwija od połowy lat 90., ale doświadczył znacznego przyspieszenia w trakcie pandemii COVID-19. W 2021 r. nastąpił gwałtowny wzrost liczby zakupów online, w konsekwencji doszło do bezprecedensowego zapotrzebowania na wydajną i zrównoważoną logistykę ostatniej mili. Jednak rok 2022 przyniósł skurczenie się rynku, W dużej mierze przypisuje się to rosnącej niepewności wynikająca z napięć geopolitycznych, w tym wojnie w Ukrainie, oraz powrót do handlu detalicznego przez wielu konsumentów. Statystyki krajów UE oraz Ukrainy, Turcji i Rosji pokazują, że przychody z e-commerce spadły do 596 mld USD. W 2023 r. rynek powrócił na ścieżkę wzrostową, notując skorygowany o inflację wzrost na poziomie ok. 2%. Liczba przesyłek wzrosła o 4,9% do 19,5 mld sztuk. Wynik ten był lepszy od wcześniej prognozowanego wzrostu na poziomie 3,9%. Dostawa poza domem (OOH) pozostaje zarówno stymulatorem wzrostu gospodarczego, jak i beneficjentem ekspansji e-commerce, ponieważ pozwala na skalowalność przepustowości sieci dostaw oraz niższe koszty operacyjne. Nowe prognozy wskazują na silne odrodzenie rynku, zgodnie z danymi ECDB z maja 2025 r., e-commerce wygenerowało przychody na poziomie ok. 911 mld USD w 2024 r. i przewiduje się, że będzie się rozwijać na poziomie ok. 9,5% CAGR w latach 2025–2034.

Na podstawie badań rynkowych przeprowadzonych przez Last Mile Experts oraz danych z Effigy Consulting najwyższe wolumeny w 2024 r odnotowano w regionie Azji i Pacyfiku (168 mld), a następnie Ameryki Północnej (22 mld) i Europy (19,5 mld). Europa utrzymała swoją pozycję światowego lidera w obszarze przesyłek międzynarodowych z udziałem ponad 72% globalnych wolumenów.

Inwestycje z 2022 r w automatyzację, sztuczną inteligencję i pojazdy autonomiczne na poziomie ok. 3,34 mld euro wskazują kierunek rozwoju branży. Tymczasem dostawy do punktów OOH pozostają sprawdzonym, skalowalnym, i jak dotychczas najbardziej ekologiczne efektywnym rozwiązanie ostatniej mili. Infrastruktura OOH w całej Europie ciągle ewoluuje. W miarę jak coraz więcej sieci otwiera się na wielu przewoźników, nasza tradycyjna definicja raportu „unikalne punkty”, które obejmują tylko punkty wyłącznie dla jednego operatora, może niedostatecznie reprezentuje rzeczywistą infrastrukturę OOH w krajach z szybko rozwijającymi się sieciami otwartymi (agnostycznymi). W takich przypadkach rzeczywista wielkość poszczególnych sieci OOH może być niedoszacowana. Na przykład Finlandia i Austria wydają się mieć niski poziom „unikalnych punktów” OOH (gęstość) pomimo posiadania dobrze rozwiniętych sieci współdzielonych. W przyszłorocznym raporcie będziemy również starali się oszacować rzeczywistą liczbę punktów PUDO oraz automatów paczkowych w każdym z badanych krajów. Nowe podejście będzie bazowało na klasyfikacji według modelu operacyjnego, czyli czy są udostępnione/otwarte (agnostyczne) dla więcej niż jednego przewoźnika, czy zamknięte, czyli dostępne tylko dla jednego przewoźnika.

DHL jest zdecydowanym liderem PUDO, z GLS i DPD zajmującymi odpowiednio drugie i trzecie miejsce na podium. DHL prowadzi także w wyścigu pod względem liczby APM, ale rodzimy InPost szybko buduje swoją sieć w wielu krajach europejskich, szybko niwelując dystans do niemieckiego konkurenta. Na trzecim miejscu uplasowało się DPD, będące częścią francuskiej grupy Geopost. Jednak bazując na dostępnych danych oraz analizach sieci, uważamy, że InPost posiada największą liczbę skrytek, co przekłada się na największą pojemność sieci, a to nie jest bez znaczenia przy wyborze sposobu dostawy przez konsumentów. W związku z tym szacujemy, że jest w rzeczywistości największym operatorem APM z DHL, a następnie DPD, podążające za nimi.

Do pełnego obrazu sytuacji należy jednak przyjrzeć się gęstości punktów OOH w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców. Tutaj obserwujemy spore dysproporcje, Polska plasuje się na pierwszym miejscu z 17.3 punktami na 10 000 mieszkańców, dalej są Czechy z wartością 14.6 oraz Węgry z wynikiem 12,6.

Z kolei Austria ma tylko 1 punkt OOH na 10 000 mieszkańców, Luksemburg 1,3 i Finlandia 2,0 pozostają z najsłabszym wynikiem w tej kategorii.

W obszarze punktów PUDO przoduje Szwecja z 6,8 lokacjami na 10 000 mieszkańców, następnie Czechy (6,7), i Polska (5,6).

W przypadku APM Polska ponownie prowadzi z 11,8 automatami paczkowymi na 10 000 mieszkańców, dalej uplasowały się Czechy (7,9) i Węgry (7,5). Polskie „przywództwo” w tych rankingach jest godne uwagi nie tylko pod względem ilościowym, ale także efektywności dostaw.

Najbardziej efektywni kurierzy InPost w szczycie sezonu paczkowego (listopad/grudzień) mogą dostarczyć do 1500 paczek dziennie do swoich paczkomatów. Dla porównania kurier dostarczający przesyłki do indywidualnych adresatów jest w stanie obsłużyć pomiędzy 150 a 250 przesyłek w ciągu dnia.

Średnia odległość do automatu paczkowego (APM) w polskich aglomeracjach to zaledwie ok. 350 m, z czego 62% konsumentów odbiera przesyłki „przy okazji” wracając z pracy/domu, często także pieszo lub rowerem podczas spacerów, przyczyniając się do znacznego ograniczenia emisji.

Nieudane dostawy do domu są największym problemem dla operatorów KEP, generując dodatkowe koszty oraz emisję spalin. W niektórych krajach nawet 25% pierwszych prób dostawy kończy się niepowodzeniem. Przekłada się to na koszty operacyjne przewoźników, dla przykładu koszty dostawy powtórnej (łącznie) oscylują w granicach 14 € w Niemczech oraz £11.60 w Wielkiej Brytanii.

Automaty paczkowe (APM) oraz PUDO pozwalają na drastyczne ograniczenie tego zjawiska, przyczyniając się do redukcji CO₂ nawet do 82% na przesyłkę.

Akceptacja dostaw poza domem ze strony konsumentów jest jednak uwarunkowana pewnymi elementami. Większość jest skłonna wybrać wariant bardziej ekologicznej dostawy tylko w połączeniu z niższymi kosztami dostawy lub większa wygodą odbioru przesyłki.

W ubiegłym roku roku nastąpiła również dalsza strategiczna konsolidacja sieci OOH w wielu krajach naszego kontynentu. Decyzja Orlen Paczki o otwarciu swojej sieci dla konkurenta – GLS – była znaczącym krokiem w budowie agnostycznej sieci APM i pierwszym w historii Polski. DHL rozszerzył współpracę z Poste Italiane i CTT Expresso, celując w 10 000 wspólnych APM we Włoszech i na Półwyspie Iberyjskim. Sojusze te podkreślają zauważalną zmianę w kierunku sieci współdzielonych (agnostycznych), które mają na celu realne obniżenie kosztów operacyjnych, sposób na efektywne skalowanie efektywnych dostaw ostatniej mili, komfort konsumentów oraz ograniczenie emisji spalin.

Trendy w zakresie zrównoważonego rozwoju opierają się także na transformacji cyfrowej, która staje się coraz większym priorytetem. Integracje systemów i operatorów, dodatkowe usługi związane z punktami OOH oraz nowe modele monetyzacji usług (np. dostawy premium, dynamiczne ceny, integracje płatności) zyskują na znaczeniu. Mimo to wielu operatorów KEP pozostaje na wczesnym etapie etap dojrzałości cyfrowej. Organizacje muszą używać technologii jako strategicznego zasobu pozwalającego zachować konkurencyjność. Zrównoważony rozwój również pozostaje w centrum uwagi. Podczas gdy UE potwierdza swoje cele Zielonego Ładu, niedawne działania polityczne i biznesowe w wielu krajach UE spowodowały konieczność weryfikacji pewnych regulacji dotyczących redukcji emisji CO₂, w tym wytycznych dotyczących sposobu raportowania tychże inicjatyw. Sam DHL wydał w 2023 r. 442 mln euro na programy zrównoważonego rozwoju, głównie w celu rozbudowy floty pojazdów elektrycznych, Paliwa zrównoważone nadal stanowią zaledwie 2,8% w transporcie na terenie UE.  Zmiany zachowań konsumenckich i rynkowych odzwierciedlają szersze zmiany społeczne, klasyczny handel stabilizuje się, podczas gdy dynamicznie rozwijają się platformy re-commerce (np. Vinted). Trend ten generuje największe w dotychczasowej historii KEP przyrosty wolumenu przesyłek C2C.Liderami są Francja, Niemcy i Wielka Brytania, gdzie w 2023 r. ponad jedna trzecia konsumentów kupowało używane przedmioty przez internet.

Podsumowując nasze obserwacje oraz analizę dostępnych danych, a także trendów na ponad 30 rynkach europejskich, konkluzja jest jasna. Rozwijanie sieci OOH, szczególnie tych współdzielonych (agnostycznych), zacieśnianie współpracy i inwestowanie w elastyczną technologię oraz angażowanie konsumentów do podejmowania rozsądnych decyzji to obecnie konieczność, a nie tylko opcja.

Operatorzy KEP, którzy odniosą największe sukcesy, w kolejnych latach muszą mądrze planować rozwój na kolejnych 5–10 lat, uwzględniając dzielenie się swoją infrastrukturą oraz technologią z dzisiejszymi konkurentami oraz zapewnić zarówno korzyści dla konsumentów, jak i środowiska.

Przeczytaj cały raport:

https://lastmileexperts.com/index.php/reports-subscriptions/