EUDR a obrót paletowy. W jakich przypadkach palety podlegają wymogom rozporządzenia?

Czy będzie konieczne wykazywanie spełniania przez posiadane w poolu palety określonych wymogów? Jak udokumentować spełnianie wymogów przez każdą sztukę palety? Czy w całym łańcuchu należy przekazywać te informacje? Co z wtórnym obiegiem palet na rynku – czy jeśli odsprzedaję palety, również muszę wykazywać ich pochodzenie? Wątpliwości się mnożyły.

Sprawa wydaje się o tyle ważka, że dysponując poolem kilkuset drewnianych palet, zachowanie i wykazanie dokumentacji pochodzenia każdej ich sztuki jest wyzwaniem karkołomnym, by nie rzec – niemożliwym.

Prawodawca częściowo rozwiewa te wątpliwości. W Załączniku I do rozporządzenia EUDR 2023/1115 wymienia objęte nim towary i produkty, a dalsze wytyczne[1] precyzują ich zastosowanie.

Opakowania:

• z drewna – takie jak skrzynie, pudła, klatki, bębny do kabli, palety, palety skrzyniowe i pozostałe platformy załadunkowe, nadstawki do palet płaskich,
• z papieru, tektury czy włókien celulozowych, takie jak kartony, pudła, pudełka, torby i pozostałe pojemniki do pakowania,

podlegają dyrektywie, ale w określonych sytuacjach.

Jeżeli którykolwiek z powyższych wyrobów jest wprowadzany do obrotu (na rynku UE) lub wywożony jako niezależny produkt, jest on objęty rozporządzeniem i w związku z tym zastosowanie mają obowiązki określone w rozporządzeniu EUDR.

Jeżeli natomiast ww. artykuły użyte są wyłącznie jako materiał opakowaniowy w celu wzmocnienia, ochrony lub transportu innego produktu wprowadzanego do obrotu, nie są objęte tym rozporządzeniem.

Jeśli więc przedsiębiorca importuje bądź produkuje palety z zamiarem wprowadzenia ich do obrotu – będą one objęte regulacjami i mają wobec nich zastosowanie wymogi należytej staranności – informacje o pochodzeniu drewna, z którego zostały wykonane i ocena ryzyka wylesiania lub degradacji lasów.

Jeśli jednak palety są wyłącznie nośnikiem towarów na nich, czyli de facto ich opakowaniem, jako materiał opakowaniowy nie są objęte regulacjami.

Można więc zaryzykować stwierdzenie, że obowiązki dotyczące zachowania należytej staranności dotyczą wprowadzania produktu – czyli sprzedaży nowej palety przez jej producenta (bądź importera) pierwszemu użytkownikowi.

Obrót paletami, czyli zwykłe ich używanie – gdy stanowią niezbędne opakowanie innych, sprzedawanych produktów – nie jest objęte obowiązkami wynikającymi z EUDR.

Wątpliwości rodzi natomiast wtórna sprzedaż używanych palet, czyli sytuacja, gdy np. ktoś chce się pozbyć nadmiernego ich zapasu. Konserwatywnie interpretując rozporządzenie – w takiej sytuacji obowiązki wynikające z EUDR zależne będą od wielkości podmiotu. MŚP nie podlegają w tej sytuacji EUDR, a podmioty handlowe niebędące MŚP – już najprawdopodobniej tak.

Kluczowym problemem jest to, że w praktyce wymóg ten jest nie do spełnienia. Nie jest dzisiaj możliwe przekazywanie dokumentacji umożliwiającej zachowanie należytej staranności zgodnie z EUDR wraz z każdą sztuką palety (można to zrobić dla partii kupowanych nowych palet, ale gdy partia ta ulegnie rozproszeniu – trudno będzie wykazać, że konkretna sztuka palety pochodzi z danej partii i do niej przypisane są odpowiednie dokumenty. Zapewnienie ciągłości identyfikowalności palety i przypisanych jej, co do sztuki, dokumentów, wymagałoby serializacji palet (nadawania im unikatowych identyfikatorów, numerów seryjnych) – pomimo faktu, że np. EPAL produkuje już palety z kodem QR (EPAL QR), to nie stanowią one 100% funkcjonujących w obrocie palet. Nie sposób dzisiaj zatem śledzić ruchu każdej konkretnej palety i przekazywać w ślad za nią wymaganych informacji (można sobie wyobrazić sytuację, w której zeskanowanie konkretnej palety umożliwi wyświetlenie informacji nt. jej pochodzenia – swoistego „paszportu palety”).

Kluczowe wydaje się przyjęcie, że kupno i sprzedaż palety używanych nie są już ich wprowadzaniem do obrotu, tylko po prostu handlem (i dokonują tego „podmioty handlowe”, w różnym stopniu objęte rozporządzeniem, w zależności od ich wielkości i klasyfikacji).

Z pewnością serializacja palet, możliwość ich jednostkowej identyfikacji (a nie tylko co do rodzaju) będzie coraz powszechniejsza, a korzyści przyniesie przede wszystkim w jakości i transparentności obrotu paletowego, ułatwiając sprawne gospodarowanie paletami w łańcuchu dostaw. Będzie ją można wykorzystać jako przewagę w praktycznej realizacji postulatów rozporządzeń takich jak EUDR czy PPWR.

[1] Wytyczne dotyczące rozporządzenia (UE) 2023/1115 w sprawie produktów niepowodujących wylesiania https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52025XC04524